حديث بسیار زيبا درمورد شناخت امام على ع از طریق میل وعشق قلبی به او. ومیدانیم محبت را فقط خداوند در دلها قرار ميدهد .
پس ازمدتی که از هجرت وتشکیل حکومت در مدینه گذشت حدیثی از خاتم الانبیاء دربین مردم رواج یافت که ملاک ایمان داشتن ویا منافق بودن وحتی ملاک پاکی ولادت ویا ناپاکی ولادت دوست داشتن پسرعموی پیامبر که علی نام داشت قرار گرفت
واینگونه شد که هرکسی فرزندش را سر راه علی ع قرار میداد وبا اشاره به او ازفرزندش میخواست بگوید این مرد را دوست دارد یا نه ؟ وبا پاسخ بلی فرزند به پاکی ولادت وبا نه به ناپاکی ان متوجه میشدند.
موسوعة الإمام علي بن أبي طالب (ع) في الكتاب والسنة والتاريخ – محمد الريشهري – ج 11 – ص 215 – 216
– عنه ( صلى الله عليه وآله ) :
يا علي ، لا يحبك إلا من طابت ولادته ، ولا يبغضك إلا من خبثت ولادته ، ولا يواليك إلا مؤمن ، ولا يعاديك إلا كافر .
– عنه ( صلى الله عليه وآله ) :
من أحب عليا كان طاهر الأصل ، ومن أبغضه ندم يوم الفصل
شرح إحقاق الحق – السيد المرعشي – ج 21 – ص 369
…أنبأنا مالك بن أنس ، عن محبوب بن أبي الزناد ، قال :
قالت الأنصار :
إن كنا لنعرف الرجل لغير أبيه ببغضه علي بن أبي طالب .
صحابه فرزندشان را سر راه علی ع می اوردند
شرح إحقاق الحق – السيد المرعشي – ج 21 – ص 367 ومنهم العلامة جمال الدين محمد بن مكرم الأنصاري الخزرجي في ( مختصر تاريخ دمشق ) ( ج 17 ص 148 نسخة مكتبة طوب قبوسراي ) قال : عن عبادة بن الصامت قال :
كنا نبور أولادنا بحب علي بن أبي طالب ، فإذا رأينا أحدا لا يحب علي بن أبي طالب علمنا أنه ليس منا وإنه لغير رشدة .
بعد از جنگ خیبر این قضیه گسترده تر شد
تاريخ مدينة دمشق – ابن عساكر – ج 42 – ص 288 – 289
قال أنس بن مالك وكان الرجل من بعد يوم خيبر يحمل ولده على عاتقه ثم يقف على طريق علي وإذا نظر إليه يوجهه بوجهه تلقاه وأومأ بإصبعه تحب هذا الرجل المقبل فإن قال الغلام نعم قبله وإن قال لا خرق به الأرض وقال له الحق بأمك ولا تلحق أبيك بأهلها فلا حاجة لي فيمن لا يحب علي بن أبي طالب
در کتاب البرهان فى تفسير القرآن، ج1، ص: 669حدیثی نقل شده از عجایب روائی است ومن از این حدیث بسیار لذت بردم ودوست دارم این روایت را به شهدای یمن وهمه مردم فهیم ودردمند از جنگ آل حجاز به رهبری یهود تقدیم کنم ، با هم انرا مرور میکنیم
جهت فهم ودرک بهتر این حديث بسیار زيبا یاداوری چند نکته لازم است:
1- داستان این حدیث امدن عده ای از اهل یمن به شهر مدینه است که بعد از معلوم شدن اینکه پیامبر را میتوانند درمسجد دیدار کنند به مسجد امدند وبدون اینکه از کسی بپرسند حضرت را شناختند وبه دیدار پیامبر اسلام نایل آمدند.
2- راوی این حدیث ازدوستداران یزید پسر معاویه وازدشنام دهندگان علی واهل بیت اوست ولذا اهمیت روایت مضاعف میشود
3- این عده از اهل یمن از قبیله های 1- اشعری 2- خولایی 3- بنی قیس 4- دوس وعدهای هم متفرقه آمده بودند
4- پیامبر خدا دراین حدیث از دو خبر غیبی پرده برداری میکند
5- پیامبر خدا هرباربا پاسخ به سئوال انها آیه ای ازآیات قران که ویژگیهای امام علی ع را بیان میکند اعلام فرموده وپنج آیه درمورد امام علی ع را تلاوت میکند
6- پیامبر خدا دراین حدیث ازایمان اورند گان اهل یمن تعریف وتمجید نموده ومیفرماید شما 1- دل نازکید 2- ایمان محکمی دارید3- یاری کننده جانشین من هستید
7- پیامبر علی ع را نشان ،نشانداران معرفی میکنند یعنی به مومنین علامت ونشانه ای از طرف خداوند خورده شده وان امام علی ع است لذا نشانه داران همینکه علی ع را ببینند او را میشناسند
8- چرا دوستی امام علی ع ملاک شد بخاطر دعای حضرت ابراهیم درایه 37 که از خداوند خواست قلب مردم را به سمت وسوی انان هدایت کن وبخاطر این دعا که خداوند درحق مومنین مستجاب کرده هرمومنی امام خود را از طریق میل قلبی وعشق درونی خواهد شناخت ولذا پیامبر هم از این نکته استفاده مینماید وبه اهل یمن میگوید بروید ودربین صفوف حاضر درمسجد برای نمازبگردید و هرکسی را که قلبتان گواهی داد او وصی من است .با این کار پیامبر هم این عده از اهل یمن را آزمودند تا حد واندازه ایمانشان بدست اید وهم به دیگران تعلیم ایمان کامل داشتن را اموختند که اگر ایمان کامل باشد خداوند به سمت وصی من شما را راهنمایی میکند
9- اهل یمن دربین مردم حاضر درصفوف نماز گشتند ویکی را برگزیدند وآوردند وپیامبر هم دوباره از انان تعریف کرد وانان را جزء راسخان در علم معرفی نمودند
البرهان فى تفسير القرآن، ج1، ص: 669
محمد بن إبراهيم النعماني- المعروف بابن زينب- قال: حدثنا محمد بن عبد الله بن معمر الطبراني بطبرية سنة ثلاث و ثلاثين و ثلاثمائة- و كان هذا الرجل يوالي يزيد بن معاوية و من النصاب- قال: حدثنا أبي، قال: حدثنا علي بن هاشم، و الحسن بن السكن، قال: حدثنا عبد الرزاق بن همام، قال: أخبرني أبي، عن ميناء مولى عبد الرحمن بن عوفعن جابر بن عبد الله الأنصاري، قال:
جابر پسر عبدالله انصاری میگوید:
و فد على رسول الله (صلى الله عليه و آله) أهل اليمن،
نمایندگانی ازاهل یمن برپیامبر وارد شدند
فقال النبي (صلى الله عليه و آله): «جاءكم أهل اليمن يبسون بسيسا»
پیامبر فرمود:امدید شما درحالی که خسته وکوفته ازمسیر طولانی هستید
فلما دخلوا على رسول الله (صلى الله عليه و آله)
وهنگامی که با پیامبرروبوسی واحوال پرسی کردند
قال (صلى الله عليه و آله) : «قوم رقيقة قلوبهم، راسخ إيمانهم، منهم المنصور يخرج في سبعين ألفا ينصر خلفي و خلف وصيي، حمائل سيوفهم المسك» .
پیامبر خطاب به همه حاضران درمسجد فرمودند:انان نازک دل وایمان محکمی دارند واز انان هفتاد هزارنفر برای یاری جانشین من وجانشین جانشین من با شمشیر های آماده می ایند
فقالوا: يا رسول الله، و من وصيك؟
اهل یمن گفتند: ای فرستاده خداجانشین توکیست؟
فقال: «هو الذي أمركم الله بالاعتصام به، فقال عز و جل: وَ اعْتَصِمُوا بِحَبْلِ اللَّهِ جَمِيعاً وَ لا تَفَرَّقُوا».
پیامبر فرمود:اوکسیست که خداوند درسوره آل عمران آیه 103 به چنگ زدن به او امرکرده است وفرموده:به ریسمان خداچنگ زنید ومتفرق نشوید
فقالوا: يا رسول الله، بين لنا ما هذا الحبل؟
اهل یمن گفتند:ای فرستاده خدا برایمان بگو این ریسمان کیست؟
فقال: «هو قول الله: إِلَّا بِحَبْلٍ مِنَ اللَّهِ وَ حَبْلٍ مِنَ النَّاسِ «5» فالحبل من الله كتابه، و الحبل من الناس وصيي».
پیامبر فرمود:اوبیان خداوند است درسوره آل عمران آیه 112که فرمود:مگر به ریسمان خداوند وریسمان ازمردم که منظور از ریسمان خداوند قران است ومنظور از ریسمان مردم جانشین من است
فقالوا: يا رسول الله، و من وصيك؟
اهل یمن گفتند:ای فرستاده خدا جانشین تو کیست؟
فقال: «هو الذي أنزل الله فيه: أَنْ تَقُولَ نَفْسٌ يا حَسْرَتى عَلى ما فَرَّطْتُ فِي جَنْبِ اللَّهِ .
پیامبر فرمود:اوکسیست که خداوند درشان اودرسوره زمر آیه 56فرموده:کسانی روز قیامت میگویندایحسرت برما که درمورد جنب خداوند کوتاهی کردیم
فقالوا: يا رسول الله، و ما جنب الله هذا؟
اهل یمن گفتند:ای فرستاده خدا این جنب خداوند کیست؟
فقال: «هو الذي يقول الله فيه: وَ يَوْمَ يَعَضُّ الظَّالِمُ عَلى يَدَيْهِ يَقُولُ يا لَيْتَنِي اتَّخَذْتُ مَعَ الرَّسُولِ سَبِيلًا ،هو وصيي و السبيل إلي من بعدي».
پیامبر فرمود:اوکسیست که خداوند درشان اودرسوره فرقان آیه 27فرموده:ظالم درروز قیامت دست خود را میگزد ومیگوید:کاش با رسول راهش را هم میگرفتم. وراه وصی من، راه رسیدن به من بعداز من است
فقالوا: يا رسول الله، بالذي بعثك بالحق نبيا، أرناه فقد اشتقنا إليه.
اهل یمن گفتند:ای فرستاده خدا به کسی که تورا به پیامبری برگزید جانشینت را نشانمان بده که مشتاق دیدار اویئم
فقال: «هو الذي جعله الله آية للمتوسمين، فإن نظرتم إليه نظر من كان له قلب، أو ألقى السمع و هو شهيد، عرفتم أنه وصيي كما عرفتم أني نبيكم، فتخللوا الصفوف و تصفحوا الوجوه، فمن أهوت إليه قلوبكم فإنه هو، لأن الله عز و جل يقول في كتابه: فَاجْعَلْ أَفْئِدَةً مِنَ النَّاسِ تَهْوِي إِلَيْهِمْ إليه و إلى ذريته».
پیامبر فرمود:اوکسیست که خداوند نشان برای نشان داران قرارش داده واگر کسی به او بنگرد با توجه به سوره ق آیه 37 دارای قلب اگاه وگوش شنوا وزیرک وحاضرباشد او را خواهد شناخت همانگونه که مرا بعنوان پیامبرتان شناختید، پس برای شناخت جانشین من به صفوف نماز بنگرید وچهر ها را ببینید ، تا قلبتان به چه کسی راهنمائیتان میکند اوجانشین من است چرا که خدادرکتابش سوره ابراهیم آیه 37فرموده:
دلهای مردم را به سمت انان (او وذریه او)تمایل ده
ثم قال: فقام أبو عامر الأشعري في الأشعريين، و أبو غرة الخولاني في الخولانيين، و ظبيان و عثمان بن قيس في بني قيس، و عرفة الدوسي في الدوسيين، و لا حق به علاقة، فتخللوا الصفوف، و تصفحوا الوجوه، و أخذوا بيد الأصلع البطين،
و قالوا: إلى هذا أهوت أفئدتنا يا رسول الله.
أبو عامر الأشعري به نمایندگی ازقبیله اشعری، و أبو غرة الخولاني به نمایندگی ازقبیله خولا، و ظبيان و عثمان بن قيس به نمایندگی ازقبیله قيس، و عرفة الدوسي به نمایندگی ازقبیله دوس، وفرد دیگری به نام علاقة، این شش نفربرخواستند وبین صفوف نماز حرکت کردند وچهره هارا میدیدند وبه نفر بعد میرفتند تا اینکه دست یکی که موی طرفین پیشانیش کم بود وشکم متوسطی داشت را گرفتند و گفتند:ای فرستاده خدا قلبمان به این مرد راهنمائیمان کرد
فقال النبي (صلى الله عليه و آله): «أنتم نخبة الله حين عرفتم وصي رسول الله قبل أن تعرفوه، فبم عرفتم أنه هو»؟
پیامبر فرمود:شما که قبل از معرفی جانشین او را خودتان شناختید برگزیده های خداوند هستید،بگوئیدچگونه متوجه شدید این جانشین من است؟
فرفعوا أصواتهم يبكون، و قالوا: يا رسول الله، نظرنا إلى القوم فلم تحن لهم [قلوبنا]، و لما رأيناه رجفت قلوبنا ثم اطمأنت نفوسنا، فانجاشت «2» أكبادنا، و هملت أعيننا، و تبلجت «3» صدورنا حتى كأنه لنا أب و نحن عنده بنون.
با گریه پاسخ دادند: ای فرستاده خداوندبه مردم نگریستیم ولی قلبمان به کسی تمایل نکرد تااینکه او را دیدیم قلبمان تپید واطمینان خاطری برایمان حاصل شد ودلمان حال آمد وآب ازچشممان روان شد وسینه مان شکارش را یافت بگونه ای که انگار او پدرماست وما فرزندان اوئیم
فقال النبي (صلى الله عليه و آله): «وَ ما يَعْلَمُ تَأْوِيلَهُ إِلَّا اللَّهُ وَ الرَّاسِخُونَ فِي الْعِلْمِ أنتم منهم « بالمنزلة التي سبقت لكم بها الحسنى، و أنتم عن النار مبعدون».
پیامبر فرمود:شما ازراسخان درعلم هستید
قال: فبقي هؤلاء القوم المسمون حتى شهدوا مع أمير المؤمنين الجمل و صفين فقتلوا بصفين (رحمهم الله)، و كان النبي (صلى الله عليه و آله) بشرهم بالجنة و أخبرهم أنهم يستشهدون مع علي بن أبي طالب (عليه السلام).
راوی گوید: اینها از اهل یمن درمدینه ماندند تا همراه با علی ع درجمل وصفین مبارزه کردند وبه ضهادت رسیدند
وقبل از ظهور امام عصر یارانی از یمن به کمک پرچمداران مهدی موعود از خراسان شتافته وقوم سیاه پوش سفیانی را منهزم کرده ومهیای یاری خاتم الاوصیاء میشوند